ขมิ้นชัน สมุนไพรไทยแท้ๆ พร้อมประโยชน์ และการนำไปใช้ให้ถูกวิธี

ขมิ้นชัน

สมุนไพรที่มากด้วยคุณค่า หาได้ไม่ยาก สีสันสะดุดตา มีสรรพคุณทางยาที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย เราจะมาทำความรู้จักกับสมุนไพรชนิดนี้กันให้มากขึ้นว่าเพราะเหตุใดจึงเป็นที่นิยม ประโยชน์ที่ได้จากสมุนไพรชนิดนี้มีอะไรบ้าง วิธีการใช้ และข้อห้ามข้อควรระวังต่างๆ

ทำความรู้จักขมิ้นชัน

ขมิ้นชัน เป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปี ปลูกทั่วไปในประเทศแถบเขตร้อน ต้นสูง 50 – 70 เซนติเมตร มีเหง้าอยู่ใต้ดิน เนื้อในเหง้ามีสีเหลืองเข้ม หรือสีเหลืองส้ม มีกลิ่นหอมเฉพาะ ชอบขึ้นในที่ชื้น ใบเดี่ยวรูปหอก ดอกเป็นช่อสีเหลืองอ่อน ใบและดอกแทงออกจากเหง้าใต้ดิน

ขมิ้นชัน มีชื่อสามัญว่า Turmeric ซึ่งแปลว่าสีเหลือง ในภาษาสันสกฤต และมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Curcuma longa L. อยู่ในวงศ์ Zingiberaceae มีชื่อท้องถิ่นว่า ขมิ้น ขมิ้นแกง ขมิ้นหยอก ขมิ้นหัว ตายอ

นิยมใช้เป็นเครื่องเทศสำหรับแต่งรสและสีผสมอาหาร ใช้ทั้งรูปแบบผงและแบบเหง้า ซึ่งอาหารที่นิยมใส่ขมิ้นชัน ได้แก่ แกงเหลือง ข้าวหมกไก่ แกงกะหรี่ ขนมเบื้องญวน ไก่ทอด แกงไตปลา มัสตาร์ด เนย มาการีน เป็นต้น อีกทั้งยังใช้ทำเป็นเครื่องสำอาง หรือทำเป็นผงขัดผิว

ประโยชน์ในทางการแพทย์

ขมิ้นชันมีสารสำคัญ 2 กลุ่มที่เป็นสารออกฤทธิ์ ได้แก่

1. กลุ่มที่ให้สี curcuminoid สารหลัก คือ curcumin
2. กลุ่มน้ำมันหอมระเหย monoterpenoids

โดยจากการทดลองและวิจัยด้านฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา สารกลุ่ม curcuminoid มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ต้านการอักเสบ ต้านเชื้อจุลชีพ ต้านปรสิต ต้านการกลายพันธุ์ ต้านมะเร็ง และสามารถป้องกันความเป็นพิษต่อตับจากสารพิษ เป็นต้น

จากการทดสอบความเป็นพิษของ curcuminoid ผลคือ ไม่พบความเป็นพิษเมื่อใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน

มีรายงานว่า curcumin มีฤทธิ์ต้านการเกิดมะเร็งผิวหนัง ในด้านทางการแพทย์นิยมใช้ผงขมิ้นเป็นส่วนผสมในยารักษาโรคต่างๆ เช่น ยารักษาแผลในกระเพาะอาหาร ยาลดกรด ยาขับลม ยาแก้ปวดท้อง ยาเจริญอาหาร ยาแก้อักเสบ ยาแก้โรคผิวหนัง

โดยในปัจจุบัน ขมิ้นชันมีการแปรรูปเพื่อการใช้งานในหลายรูปแบบ เหง้าสด เหง้าแห้ง ผง แคปซูล ชาชง สารสกัด ยาใช้ภายนอก

ซึ่งวิธีการแปรรูปจะขึ้นอยู่กับเราว่ามีวัตถุประสงค์ใดในการใช้งานหรือการผลิต เช่น ยาเม็ด ยาเม็ดเคลือบ ยาแคปซูล

1. รูปแบบรับประทาน ต้องกลืนไปทั้งเม็ดหรือแคปซูล
2. รูปแบบยาผง ต้องนำไปผสมน้ำก่อนดื่ม ควรใช้ตามที่ระบุบนฉลาก
3. รูปแบบยาทาผิวหนัง มักเป็นยาครีม เจล หรือขี้ผึ้ง ก่อนใช้ควรทำความสะอาดผิวหนังบริเวณที่ต้องการ จากนั้นบีบยาลงไปพอประมาณ แล้วทาบางๆ ให้ยาแผ่บนผิวหนัง

คำแนะนำของกระทรวงสาธารณสุข (สาธารณสุขมูลฐาน)

1. ใช้รักษาแผล แมลงกัดต่อย
   โดยใช้ผงขมิ้นชัน 1 ช้อนโต๊ะ ผสมน้ำมันมะพร้าว หรือน้ำมันหมู 2 – 3 ช้อนโต๊ะ เคี่ยวด้วยไฟอ่อนๆ คนจนน้ำมันกลายเป็นสีเหลือง ใช้น้ำมันที่ได้ใส่แผล หรือนำเหง้าขมิ้นชันสดตำจนละเอียด แล้วคั้นเอาน้ำใส่แผล โดยก่อนใส่แผลอาจผสมน้ำปูนใส สารส้มหรือดินประสิวเล็กน้อยก่อนพอกบริเวณที่เป็นแผล
2. ใช้รักษากลาก เกลื้อน
   โดยผสมผงขมิ้นกับน้ำ แล้วทาบริเวณที่เป็นกลากเกลื้อน 2 ครั้งต่อวัน
3. ใช้รักษาอาการท้องเสีย
   นำผงขมิ้นชันผสมน้ำผึ้งเล็กน้อยพอให้ผงยาจับเป็นก้อนได้ ปั้นเป็นยาลูกกลอนรับประทานหลังอาหารและก่อนนอน ครั้งละ 3 – 5 เม็ด วันละ 3 เวลา ให้ได้ปริมาณผงขมิ้นชัน 1 กรัมต่อวัน